Vrije Scholen: Primeur in Nederland

"Alchemie van het Alledaagse".

Museumaffiche

Sinds een week is er een tentoonstelling te bezichtigen in de Kunsthal te Rotterdam over het leven en de ideeën van Rudolf Steiner (1861-1925). Ruim honderd jaar eerder, namelijk al in 1908 heeft Rudolf Steiner persoonlijk ook zelf een bezoek aan Rotterdam gebracht en daar een voordracht gehouden over "De inwijding van de Rozenkruizers". Tijdens zijn leven heeft hij Nederland acht keer bezocht en daarbij tien verschillende plaatsen bezocht waaronder Rotterdam. In totaal heeft hij 90 voordrachten en toespraken gehouden in Nederland. De laatste keer was in juli 1925 in Arnhem toen hij al ernstig ziek was, maar toch een cursus gaf over de pedagogie.

In de brochure wordt hij aangeprezen als misschien wel de meest invloedrijke en veelzijdige vernieuwer van de twintigste eeuw. Zo heeft hij praktisch gezien op het gebied van de architectuur de organische bouwstijl een impuls gegeven, de landbouw met een duurzame en natuurlijke Biologisch Dynamische methode verrijkt. Verder heeft hij het onderwijs met een nieuwe pedagogische en integrale visie vooruit geholpen, de zogenaamde Waldorf-pedagogie (Vrijescholen geheten in Nederland). Op het vlak van de geneeskunde en gezondheidszorg heeft hij ook vernieuwend gewerkt. Nog belangrijker misschien zijn de vele boeken die hij geschreven heeft en uitgegeven zijn op basis van lezingen en cursussen op het gebied van filosofie, geschiedenis, natuurwetenschap, geesteswetenschap, kunst, economie en maatschappijfilosofie. Wereldwijd is hij misschien wel de meest gelezen filosoof al zijn zijn boeken in de wetenschappelijke wereld nauwelijks bekend. Steiner is een zeer veelzijdig persoon geweest en was in zijn relatief korte leven van 64 jaar zeer produktief en inspirerend.

Afgietsel van Mensheidsrepresentant van R.Steiner (9 m hoog)

In de tentoonstelling vinden we veel van zijn nalatenschap terug in de vorm van een wand vol boeken, maquettes en afgietsels van een aantal beelden en ontwerpen van gebouwen. Verder ook meubels, krijtborden en enkele schriften en veel affiches.

Van alle gebieden waarop Steiner aktief is geweest komt de pedagogie eigenlijk relatief weinig aan bod terwijl daar eigenlijk de grootste successen zijn behaald. Wereldwijd zijn er meer dan duizend scholen van basis- en middelbaar onderwijs verdeeld over 60 landen. Dat is een exponentiële groei als je je realiseert dat dit in circa 90 jaar tot stand is gekomen.

De subtitel van de tentoonstelling: “Alchemie van het alledaagse” roept wel vragen op. Bij alchemie denken we aan experimenten om door samenvoeging van verschillende (chemische) elementen een nieuwe stof te maken. Zo zocht men in de Middeleeuwen naar de Steen der Wijzen, het Levenselixer of naar een manier om uit lood goud te maken. Steiner heeft zich hier echter niet mee bezig gehouden. Je zou wel kunnen zeggen dat hij vanuit de geesteswetenschap een geheel nieuw licht wilde werpen (als aanvulling) op de bestaande natuurwetenschappelijke kennis en inzichten. Dat leidt mogelijk wel tot een soort metamorfose of omvorming van de wetenschap of het alledaagse.

Indrukwekkend zijn de vele tekeningen maar ook schaalmodellen van het eerste en tweede Goetheanum.