Tienjarig bestaan weblog Vrije Scholen

Inmiddels bestaat deze website zo'n tien jaar en is uitgegroeid tot een bestand met zo’n kleine veertig artikelen met ruim 25.000 pageviews, over het onderwijs en met name het vrijeschool onderwijs.
De meeste artikelen sluiten aan bij een stukje actualiteit maar belichten deze vanuit de mens- en onderwijsvisie zoals die voor het eerst is beschreven en toegelicht in 1920 door Rudolf Steiner, de grondlegger van de antroposofie.                                                           Het tienjarig jubileum betreft in totaal zo'n dertien verschillende weblogs die gaan over verschillende onderwerpen en thema's, waar in totaal ruim 400 artikelen opstaan. In die tien jaar tijd zijn er in totaal op alle weblogs zo'n 178.700 pageviews geweest. Zoveel leerlingen heb ik in de ruim 33 jaar hoger onderwijservaring niet voorbij zien komen. 


Het grote voordeel van een digitaal artikel of website is dat het altijd en overal toegankelijk is voor iedereen. Een krant of tijdschrift verschijnt eenmalig en verdwijnt daarna weer in de vergetelheid. Hier op internet kun je er als auteur ook altijd weer bij en soms nog aan de tekst wat schaven of er actuele zaken aan toevoegen. Dat maakt het meer "up-to-date" en relevanter.

Mijn betrokkenheid bij het vrije school onderwijs begint  eind 1983 toen ik actief deel uitmaakte van een groepje ouders dat later de initiatiefgroep werd en zich inzette voor de stichting van vrije basisschool De Regenboog  in Eindhoven-Zuid, in de wijk Stratum. Na de start ook een functie bekleed in het eerste bestuur en ook als penningmeester. Mijn drie kinderen hebben hier ook de kleuter- en basisschool grotendeels doorgebracht.  Toen de oudste kinderen de overstap maakten naar de middelbare vrije school heb ik ook actief in de gemeenschappelijke ouderraad  meegedraaid, deels als voorzitter van eerst de Vrije School Brabant en later het Novaliscollege. In die laatste school heb ik vanuit de ouderraad ook deel uitgemaakt van de bouwgroep die de nieuwbouw van het Novaliscollege heeft gerealiseerd.

Mijn vrouw heeft als bovenbouwleerkracht Engels een aantal jaren gewerkt aan de Vrije school Brabant totdat de kinderen geboren werden. Later is zij weer ingestapt in de basisschool De Regenboog als remedial teacher en tot aan haar pensioen op de middelbare vrijeschool Novaliscollege.

Als docent in het hoger onderwijs heb ik me ook altijd een vrije school leraar gevoeld omdat de vakken, thema’s of onderwerpen,  maar ook de taken of opdrachten en zelfs de wijze van beoordeling en toetsing geheel door mij bepaald werden. Natuurlijk was er wel collegiaal overleg maar vooral ook autonomie voor de academische geschoolde docent.   Op basis van de officiële accreditatie iedere zes jaar is er ook niet ingegrepen in het curriculum en ook niet vanuit de directie. Dat is van grote betekenis voor de kwaliteit van het onderwijs.    

De actualiteit of relevantie blijkt ook uit het aantal bezoekers dat sterk varieert.
De meest populaire en top drie van dit weblog zijn de onderstaande artikelen:

De nummer 1 met 2183 bezoekers is:

 http://vrijescholen.blogspot.com/2013/05/ex-vrije-school-leerling-yoeri-albrecht.html

De nummer 2 met 1174 bezoekers is:

http://vrijescholen.blogspot.com/2013/06/digitale-dementie.html 

De nummer 3 met 1091 bezoekers is:

 http://vrijescholen.blogspot.com/2013/11/novaliscollege-beste-vrijeschool-van.html

Waarom eisen wij niet het beste onderwijs?

Onderstaande tekst is ook verschenen als Opiniestuk in het Eindhovens Dagblad op vrijdag 12 januari 2018. Zie  https://www.ed.nl/extra/succes-finnen-is-geen-toeval~a50b3bb7/

Al jaren scoren Finse leerlingen in de internationale PISA onderzoeken uitzonderlijk goed. Niet alleen in de exacte vakken, maar ook op het gebied van de talen. Nadat dit gedurende een langere tijd steeds opnieuw weer bleek, kon het geen toeval meer zijn. 

Dus zijn programmamakers, beleidswetenschappers van het ministerie van Onderwijs en Onderwijsadviesraden naar Helsinki gegaan om te achterhalen hoe het Finse Onderwijs systeem eigenlijk georganiseerd is. Feitelijk is het staatsonderwijs, want alle scholen vallen onder dezelfde wetgeving en particuliere scholen zijn niet toegestaan. Eigenlijk zijn alle scholen gelijk en is er geen verschil tussen dorps-  en stadsscholen of tussen scholen in rijke of arme buurten.

 “De beste school is de meest dichtbij gelegen school” is een uitspraak van een Finse leerkracht in de documentaire van Michael Moore. Zelfs in de Verenigde Staten is het hoge onderwijspeil van Finland opgevallen. In de jaren 60 stonden de VS nog op gelijke voet met Finland, maar nu is er een wereld van verschil. 

De VS staat op een 29e plaats en Finland op nummer 1. Dat is mede te danken aan het overheidsbeleid dat rigoureus is veranderd. Documentairemaker Moore is naar Europa gekomen en heeft in Finland gesprekken gevoerd met leerlingen, leerkrachten en directieleden van scholen. Deze documentaire “Where to invade next ? ” was vrijdagavond (5-1-2018) te zien op NPO3. Wie een uitgebreide bespreking wil lezen van de documentaire zie http://solidaire-economie.blogspot.nl/2016/11/utopieen-in-europa.html

In het basisonderwijs wordt maximaal 20 uur les gegeven en dat betekent per weekdag  maximaal 4 uur lessen op school.  Als Moore middelbare scholieren bevraagt hoeveel huiswerk ze maken , blijkt dat niet meer dan 15 à 20 minuten per dag te zijn. Als hij daarna vraagt hoeveel vreemde talen ze krijgen blijkt dat drie  doorsnee is. Voor Moore is dat onbegrijpelijk, omdat vreemde talen juist ook veel woordjes leren betekent en dus tijd vergt.

Een ander belangrijk verschil is het grotendeels afwezig zijn van multiple-choice toetsen. Dat is iets dat in de VS wel veelvuldig voorkomt. Finse scholieren moesten er zelfs om lachen: “Je moet niet raden naar het goede antwoord, je moet het gewoon weten”.  In de documentaire kan Moore vragen stellen aan alle leerkrachten. Verschillende mensen geven aan dat de kinderen ook moeten kunnen spelen, sporten, ontspannen, sociale contacten ontplooien . Dat komt het leren juist ten goede. In dit onderwijs  is ondanks de weinige uren toch nog ruimte voor meerdere vreemde talen, muziek, kunst, poëzie, toneel en gym.

 Een wiskunde leraar zei dat hij graag wilde dat “kinderen zich breed kunnen ontwikkelen en vooral gelukkig worden”. Het kind staat centraal in zijn/haar ontwikkeling en niet de eisen van de samenleving of overheid. Dit streven staat ook centraal in het vrijeschoolonderwijs.

Wat in de documentaire van Moore niet naar voren kwam, is dat er ook geen centrale schriftelijke examens zijn zoals de CITO of Centrale Eindexamens. Er zijn ook geen vastgestelde eindtermen of einddoelen , want de Finse overheid bemoeit zich niet inhoudelijk met het onderwijs. De scholen zijn “vrij” het onderwijs naar eigen inzicht in te richten zonder controle van de onderwijsinspectie/overheid. Een belangrijke eis is wel dat leerkrachten de hoogste opleiding hebben, namelijk een universitaire. Leerkrachten worden verder ook heel goed betaald en hebben een hoog aanzien.   

Er is kennelijk sprake van een sterke paradox. Hoe kan het dat de onderwijsresultaten, ook op de cognitieve vakken in Finland zo uitzonderlijk goed zijn terwijl ze weinig les geven, een heel breed programma aanbieden, weinig controleren en toetsen?? Dat kan toch niet, dat is toch een utopie?

Wanneer gaan onze politici, onze leerkrachten  inzien dat het kan, dat het werkt en dat we het meteen moeten gaan doen? Zelfs financiële redenen ontbreken, want dit Finse onderwijs is niet substantieel duurder. Basisschoolleerkrachten, daartoe opgeroepen door “PO in actie” hebben massaal gestaakt voor meer salaris en minder werkdruk. Dat heeft effect gehad en de huidige regeringscoalitie heeft honderden miljoenen extra uitgetrokken voor het primair onderwijs. Het gaat echter om meer.

 Het gaat fundamenteel om vrijheid van onderwijs en met de best-opgeleid-mogelijke leerkrachten die ons vertrouwen verdienen.  Finland bewijst keer op keer dat dit hun geheim is. Wij als burgers en ouders moeten het direct opeisen in belang van onze kinderen en ook onze samenleving.

Medio april 2018 kwam de Inspectie van Onderwijs met haar jaarlijkse rapport ("De staat van het Onderwijs") en daarin staat dat de prestaties van leerlingen en scholieren in het basis en middelbaar onderwijs teruglopen. Deze trend zet zich nu al twintig jaar voort??!!  Typisch is de verklaring van dit overheidsorgaan, die stelt dat "Te open overheidssturing leidt regelmatig tot vrijblijvendheid". De slechte resultaten worden dus geweten aan te weinig sturing/controle vanuit de overheid. Volgens de vakbonden ligt het echter "aan een ernstig tekort aan voldoende geschikte, bevoegde leerkrachten".

Het is dus juist niet meer sturing of controle van buitenaf, maar eerder meer zelfsturing en uiteraard door voldoende en bekwame leerkrachten. Dat is de oplossing voor beter onderwijs.  

Een mooie documentaire over de Vrije school of Waldorfschool uit 2012 is hier te zien.

  https://www.youtube.com/watch?v=VcuT_rUw0IU

Update 2019. Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het Vrije School Onderwijs zijn drie korte documentaires gemaakt die heel indrukwekkend een beeld geven van de diversiteit van scholen over de wereld maar tegelijkertijd dezelfde uitgangspunten hebben.

Deel 1. (Nederlands ondertiteld)  https://youtu.be/rdObwR2Jrq8

Deel 2  (alleen Engels)  https://youtu.be/vDFmUwA3_jE

Deel 3. (alleen Engels) https://youtu.be/2-mVPUzgWPY