Bonussen en Toelagen

Creatief boekhouden met Salarissen,

In het bedrijfsleven is het een veel voorkomend verschijnsel om de hoogste bazen veel financiële extra’s te geven. Zo kreeg de topman van Unilever Jean-Marc Huët vorig jaar een bijzondere vergoeding van €930.000 om een huis in Nederland te kunnen kopen. Een gewone werknemer mag blij zijn als hij eenmalig een verhuisvergoeding krijgt of een goede reiskostenregeling. Een mooi extraatje van de Raad van Commissarissen van Unilever zeker als je bedenkt dat het bijna 2 keer zoveel is al het vaste salaris. Al eerder kreeg deze man een tekenbonus van €3,6 miljoen om hem over te halen naar Unilever te komen. Voor een concern met een omzet van €44,3 miljard en een netto winst van €4,6 miljard zijn dat maar minimale kosten.

In semi-publieke sectoren die veelal met overheidsgeld gefinancierd worden zien we echter vergelijkbare zaken. Zo is het nieuwe D’66 Kamerlid Magda Berndsen in opspraak geraakt omdat zij in haar vorige baan als korpschef in Friesland onrechtmatige vergoedingen heeft gekregen. Boven op het vaste salaris van €90.000 ruim €60.000 aan toelagen zoals een compensatie voor belastingen (€11.443), een huurvergoeding (€9.156) en een persoonlijke toelage (€13.711) die niet in overeenstemming zijn met de wettelijke regelingen. Een korpschef mag maximaal een ministerssalaris krijgen van €139.825. Dit is extra pijnlijk omdat het hele politiekorps in Friesland in de financiële problemen zit. Zeker als je ook laat meetellen dat de politie de naleving van wetten moet controleren en burgers moet beboeten bij overtredingen. Deze voorbeeldfunctie geldt kennelijk niet voor de korpschef.
Dankzij een onderzoek van de Rijksauditdienst zijn de gegevens van 70 korpschefs en plaatsvervangers nu bekend geworden. Bij 24 gevallen waren afwijkingen geconstateerd!

Een ander voorbeeld speelt zich af in het Rotterdamse Havenbedrijf waar Hans Smits als president-directeur in 2010 een vast salaris kreeg van €329.000 en een bonus van bijna €33.000. Na een onderzoek van adviesbureau Hay in opdracht van de president-commissaris Ad Scheepbouwer zou een herijking moeten plaatsvinden en het salaris nog eens met 15% moeten stijgen. Dat vonden de aandeelhouders (de staat en de gemeente Rotterdam) echter geen goed idee. Het gevolg is dat Scheephouwer nu is afgetreden. Op de begrijpelijke maar ook dubieuze rol van bureau Hay kom ik later nog terug.

De hulporganisatie SNV lag vorig jaar ook al onder vuur omdat de twee directeuren veel te hoge salarissen kregen, waar je juist soberheid zou verwachten omdat het internationaal aan armoedebestrijding doet. Pas na flinke druk van de Tweede Kamer en staatssecretaris Knapen heeft men de salarissen aangepast, terwijl commissaris Lodewijk de Waal (oud-vakbondsbestuurder) de hoge salarissen nog had proberen te verdedigen.Nu is er weer kritiek op deze organisatie vanwege beschuldigingen van vriendjespolitiek en zijn directeur Elsen en voorzitter van de Raad van Toezicht Lodewijk de Waal opgestapt.

Ook bij de PvdA heeft men nu een probleem. André Postema die op de verkiezingslijst staat voor een Senaatszetel was eerder bestuurder bij de Universiteit van Maastricht en verdiende daar in 2009 €204.858 en dat is meer dan de toegestane Balkenendenorm van €181.000.Desondanks heeft de PvdA-top deze vergoeding toch weer recht gepraat.

Nog schrijnender zijn de voorbeelden in de basisonderwijs. Daar is men na fusies in veel gevallen overgestapt op een ander bestuursmodel. Dus geen directeuren meer, maar Colleges van Bestuur en Raden van Toezicht. Daarmee zijn ook de salarissen en toelagen flink gestegen. Zo heeft een onderzoek van de Algemene Onderwijsbond (AOb) aangetoond dat er voorbeelden zijn van bestuurders in het basisonderwijs met vergoedingen tot ruim €186.000 over 2009 aan werkgeverslasten. In 2010 zijn er nieuwe regels gekomen voor het basisonderwijs waardoor ook bestuurders onder de CAO-po moeten vallen. De hoogste schaal is daar 14 en dat is €5.713/ mnd. De Raden van Toezicht geven aan dat zijn voor een dergelijk salaris geen goede bestuurders meer vinden en gaan dus “shoppen”!
Zo krijgen de bestuurders van een aantal basisscholen wel een CAO salaris maar dan wel schaal 16 of 17 die geldt voor bestuurders in het voortgezet onderwijs?!
Raden van Toezicht moeten het bestuur aanstellen en controleren en ook de salarissen goedkeuren. Een lastig karwei voor dergelijke deeltijdfunctionarissen want je wilt de relatie met het bestuur niet op het spel zetten. Dus maakt men graag gebruik van de onafhankelijke kennis van adviesbureau Hay, gespecialiseerd in beloningsvraagstukken.
Dit commerciële maar onafhankelijke bureau zal de opdrachtgever niet graag teleurstellen en dus is de uitkomst meestal voorspelbaar. De meeste adviezen luiden dat er “een herijking” moet plaatsvinden, oftewel er moet flink wat salaris bij!
Het bestuur kan zich verschuilen achter de Raad van Toezicht en die verwijst naar het deskundige, externe advies van Hay. Goed geregeld dus! Dan is iedereen weer blij, behalve de overheid en het onderwijsveld zelf.
Gemeenschapsgeld is nodig om goed onderwijs mogelijk te maken en andere publieke taken te laten uitvoeren die de hele bevolking ten goede komen. Bestuurders zouden zich meer gewetensvol moeten gedragen en vooral moeten kijken naar het algemeen belang!

Prominente antroposoof overleden

In memoriam Prof. Mr. Jan Vis (1933-2011)

“Wie jou in volle levenskracht
in je waarde kon herkennen
hem werd door jou geopenbaard
hoe milde kracht en waarheidszin
uit harte- en uit zielegrond
in de mens gestalte krijgen “
R.Steiner


Deze tekst stond boven de overlijdensadvertentie die de familie van Jan Vis in het NRC liet plaatsen op 26 januari jongstleden.
Veel mensen kennen Jan Vis als emeritus hoogleraar Staatsrecht aan de faculteit voor Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit te Groningen waar hij tot 1995 actief is geweest en ook een aantal jaren als decaan. Nog meer bekendheid heeft hij gehad als prominent lid van D’66 al vanaf het eerste uur van die partij. Namens die partij was hij ook jarenlang 1e Kamerlid en fractievoorzitter in die Raad. Daarna is Jan Vis benoemd als lid van de Raad van State. Jan Vis heeft ook een rol gespeeld als mede-informateur bij de totstandkoming van het eerste paarse kabinet Kok in 1994.

Veel minder bekend is dat hij vooral geïnspireerd is geweest door de antroposofie en ook veel bestuurlijk werk heeft verricht voor een groot aantal antroposofische initiatieven. Zo was Jan Vis van 1995 tot 2006 lid van de Raad van Commissarissen van de Triodos Bank en later ook nog als adviseur voor deze bank. Daarnaast is hij ook bestuurslid geweest bij Dialoog, de Stichting ter bevordering van Dynamische Oordeelsvorming dat opgericht is door Lex Bos. Verder was hij ook lid van de Raad van Toezicht van de Arta-Lievegoedgroep. En een tijd lang was hij ook voorzitter van de Vereniging Vrije School te Groningen tot 1994 en lid van het curatorium van de Vrije Hogeschool te Driebergen tot 1991.

Jan Vis was de zoon van Dirk Vis, kunstschilder en later directeur van de Rietveld Academie te Amsterdam en zijn moeder was drs. G. Britzel. Jan Vis heeft de vrije basisschool gevolgd in Bergen gedurende de oorlogsjaren 1940-1945. Zijn middelbare schoolperiode heeft hij doorlopen op het gymnasium in Alkmaar, gevolgd door een journalistenopleiding aan de gemeentelijke universiteit van Amsterdam.
Na een jarenlange journalistieke carrière met als hoogtepunt politiek redacteur bij NRC Handelsblad (tot 1973), kreeg zijn levensloop een andere wending.
Na een avondstudie Rechten te Rotterdam (1967-1971) ging hij de wetenschap in.
Kort daarna werd hij ondanks protesten van de minister, omdat hij niet gepromoveerd was, toch benoemd eerst als lector en later als hoogleraar in Groningen.

Van zijn hand zijn meerdere publicaties verschenen zonder dat ze meteen zijn antroposofische achtergrond verraden.
- Parlement en Politiek (1977 samen met J. van den Berg)
- Rechtsstaat en Verzorgingsstaat (1978)
- De ontbinding van het parlement (1987)
- Verdelen en heersen (1995)

Hij moet een zeer gedreven en energieke man zijn geweest, die zoveel wetenschap-pelijke, politieke en bestuurlijke activiteiten wist te combineren op zo’n breed maatschappelijk gebied. Het plotselinge overlijden is voor zijn familie een groot verlies, maar ook voor de antroposofie en de werkgebieden een enorme aderlating. Toch mogen we dankbaar zijn voor het vele opbouw- en ontwikkelingswerk dat hij heeft verricht .
Kenmerkend voor zijn denken was de uitspraak “dat de politiek overgenomen was door economen, maar dat de cultuur steeds belangrijker wordt.” In zijn beknoptheid wel een teken dat hij leefde vanuit de geest van de Sociale Driegeleding.